- ψυχοπάθεια
- Παθολογική κατάσταση της προσωπικότητας, που δημιουργείται με την απόκλιση της ανάπτυξης του ανθρώπου από το φυσιολογικό. Η αλλοίωση του χαρακτήρα προκαλείται, όταν επιδρούν σε αυτόν δυσμενείς παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, η κακή ενδομήτρια ανάπτυξη, η κακή ανατροφή και άλλες βλαβερές επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος. Η ψ. δεν αποτελεί νόσο με τη στενή σημασία της λέξης. Αναπτύσσεται βαθμιαία και παραμένει σύμφυτη στον άνθρωπο για όλη του τη ζωή, εκδηλώνεται δε με κακή προσαρμοστικότητα απέναντι στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος, με ανισορρόπηση, με εξασθένηση της αυτοκυριαρχίας και με αυξημένες αντιδράσεις.
Η ψ. είναι μόνιμη και δυναμική κατάσταση, που μπορεί όμως να αλλάζει ποσοτικά, με αποτέλεσμα ο ψυχοπαθής να μην παρουσιάζει κανένα νοσηρό σύμπτωμα για μεγάλο ή μικρό χρονικό διάστημα. Όταν όμως επικρατούν δυσμενή περιστατικά στο εξωτερικό περιβάλλον, ή ύστερα από διαταραχές του οργανισμού του, η κατάσταση του ψυχοπαθή οξύνεται πολύ, η συμπεριφορά του αποδιοργανώνεται και εκδηλώνεται η λεγόμενη παθολογική αντίδραση που έχει τον χαρακτήρα ψυχικής διαταραχής. Ασήμαντοι ψυχικοί ερεθισμοί, τους οποίους ένα άτομο με κανονική ψυχική σύνθεση τους αντιμετωπίζει εύκολα, στον ψυχοπαθή δημιουργούν ψυχικές διαταραχές. Η έλλειψη αντοχής και η δυσκολία να προσαρμοστεί ο ψυχοπαθής με το περιβάλλον του, επειδή στην προσωπικότητά του άλλα στοιχεία υπεραναπτύσσονται και άλλα υστερούν, τον κάνουν άνθρωπο που υποφέρει διαρκώς, ταλαιπωρώντας και τους γύρω του. Ανάλογα με τη δυσαρμονία που παρουσιάζει στην ανάπτυξή της η προσωπικότητα των ασθενών, διακρίνονται οι παρακάτω τύποι ψυχοπαθών: 1. Οι εκρηκτικοί. Σε αυτούς κύρια χαρακτηριστικά είναι το ευερέθιστο, που φτάνει ως παροξυσμούς ασυγκράτητης μανίας, η αύξηση των ροπών και η αδυναμία συγκράτησής τους, η έλλειψη κοινωνικότητας και η εριστικότητα. 2. Οι παρανοϊκοί. Σε αυτούς έχει ιδιαίτερη σημασία η υπεροχή της προσωπικότητάς τους, έχουν αυξημένη κριτική στάση για τους γύρω τους και είναι καχύποπτοι. Εκείνοι που πάσχουν από αυτή τη μορφή της ψ. θεωρούν τους ανθρώπους του κύκλου τους ασήμαντους και προσπαθούν επίμονα να τους εξαλείψουν, σπαταλώντας χρόνο και δραστηριότητα, γι’ αυτό και γίνονται φορτικοί με διάφορα παράπονα και δηλώσεις. 3. Οι υπερθυμικοί, που χαρακτηρίζονται από διαρκή αλλά επιπόλαιο οπτιμισμό (βρίσκονται στα άστρα) από αφηρημάδα και επιπολαιότητα σκέψης. Οι υπερθυμικοί διαρκώς απασχολούνται με κάτι αλλά τελικά τίποτα δεν κατορθώνουν. Είναι γεμάτοι κίνηση και βιασύνη, λένε πολλά και υπόσχονται πολλά που σπάνια τα εκτελούν. 4. Οι καταθλιπτικοί. Έχουν πάντα κακή διάθεση, είναι μελαγχολικοί, σκυθρωποί, σιωπηλοί και αποφεύγουν τους συνανθρώπους τους. Είναι μόνιμα πεσιμιστές, στο καθετί βλέπουν μόνο το άσχημο, είναι μεμψίμοιροι, τίποτα δεν τους ικανοποιεί, είναι μονότονοι και δύσκολα καταπιάνονται με κάτι νέο. 5. Οι ασθενικοί. Οι ασθενικοί εξαντλούνται εύκολα, τους διακρίνει η υπερευαισθησία, η βραδύτητα αποκατάστασης της ενεργητικότητάς τους και της ικανότητάς τους για δουλειά. Για τους ασθενικούς χαρακτηριστικά τους είναι η αυξημένη ροπή για αυτοανάλυση η αβεβαιότητα στον εαυτό τους και η μόνιμη συνείδηση ανεπάρκειάς τους. Συνήθως είναι δειλοί, τα χάνουν εύκολα, συγκινούνται εύκολα και προσβάλλονται εύκολα από τα λόγια των άλλων. 6. Οι υστερικοί. Τους διακρίνει η έλλειψη φυσικότητας, η προσποίηση και ο θεατρινισμός στη συμπεριφορά τους. Είναι ασταθείς στις επιθυμίες, στις τάσεις και στις παρορμήσεις τους και επιδρούν εύκολα πάνω τους οι διπλανοί τους. Έχουν την τάση να παίρνουν το φαινομενικό και αυτό που εκείνοι επιθυμούν, για πραγματικό. Σε όλη την ψυχοσύνθεσή τους είναι αποτυπωμένη η παιδικότητα και η ανωριμότητα. Πάντα προσπαθούν να επιδειχτούν, να βρίσκονται στον κύκλο που τους ικανοποιεί, για να το επιτύχουν δε αυτό ψεύδονται, προσποιούνται και παινεύουν τον εαυτό τους. Στις περιπτώσεις που τα βρίσκουν κάπως δύσκολα σαστίζουν αμέσως και παρουσιάζουν διάφορες παθολογικές αντιδράσεις με κλάμα και γέλιο ταυτόχρονα και κάθε λογής καμώματα. 7. Οι ψυχασθενικοί. Έχουν έκδηλη την έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό τους, συνεχείς αμφιβολίες και έλλειψη αποφασιστικότητας, τάση για αυτοέλεγχο, αδυναμία ορμών, πενιχρότητα αισθημάτων και τάση σε καταναγκαστικές καταστάσεις.
Οι τύποι ψυχοπαθών που προαναφέραμε δεν καλύπτουν όλο τον χώρο της ψ., είναι όμως οι γνωστότεροι. Τέλος, από την ψ. πρέπει να ξεχωρίζονται οι παρόμοιες με την ψ. καταστάσεις, που οφείλονται σε νοσήματα του εγκεφάλου. Η ψ., ακόμα και η πιο έκδηλη, μπορεί με τη σωστή διαπαιδαγωγική επενέργεια και σε συνδυασμό με σύγχρονα θεραπευτικά μέτρα, να μειωθεί σε σημαντικό βαθμό. Τα μέτρα αυτά πρέπει ωστόσο να παίρνονται μόνο ύστερα από συνεννόηση με έμπειρους ειδικούς, γιατί διαφορετικά μπορεί να προκληθεί επιδείνωση της κατάστασης του ψυχοπαθούς.
* * *η, Νιατρ.1. γενική ονομασία τών ψυχικών διαταραχών2. (ειδικά) η κατάσταση τού ατόμου τού οποίου οι ψυχικές ικανότητες έχουν αλλοιωθεί σοβαρά, μη επιτρέποντάς του διαβίωση συμβατή με την κοινωνική ζωή.[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ. πρβλ. γαλλ. psychopathic (< ψυχή + -πάθεια < -παθής < πάθος). Η λ. μαρτυρείται από το 1863 στον Σπ. Μαυρογένη].
Dictionary of Greek. 2013.